تحریم ها باعث میشوند شکل معمول واردات و صادرات به‌هم بریزد و معمولا اولین اقدام تصمیم گیران ایجاد محدودیت در واردات برای صرفه جویی ارزی است. این تصمیم ساده، هزینه سنگینی را برای فعالین صنعتی به همراه دارد. صنعتگران می گویند به دلیل نبود کالای اصلی ناچار به خرید کالای تقلبی شدند؛ کالایی که نه ضمانتی دارد و نه خدمات پس از فروشی، اما تولید کننده از درد اینکه خط تولیدش نخوابد تن به این خرید اجباری می دهد. اما این خرید در بعضی مواقع نتیجه عکس می دهد و نه تنها به روند تولید کمکی نمی کند حتی در بسیاری از موارد دستگاه های دیگر را هم با مشکل مواجه می کند. به گفته محمود رضا محمودی واردات یک قطعه در ایران حدود ۳ ماه زمان می برد در حالیکه برای تولیدکننده ای که به دلیل نبود قطعه خط تولیدش خوابیده، حتی یک روز هم حیاتی است. او که ریشه طولانی بودن واردات قطعه های صنعتی به کشور را در بروکراسی های اداری پیچیده می داند، می گوید: هرچقدر که سخت گیری ها نسبت به واردات رسمی کالا بیشتر شود، از آن طرف سهم کالای قاچاق از بازار هم افزایش پیدا می کند. او با بیان اینکه تشخیص کالای اصل از تقلبی حتی برای ما هم سخت است چه برسد به مصرف کننده ای که هیچ آشنایی با این محصولات ندارد، ادامه می دهد :
«محمود رضا محمودی» مدیرعامل شرکت «پای کار بنیان» که مصاحبه ی اخیر خود در زمینه واردات تجهیزات برقی و اتوماسیون صنعتی مشغول به فعالیت است میگوید : در دو سال گذشته تلاش زیادی را برای ایجاد شرکت های واسط و آغاز دوباره واردات از نمایندگی های رسمی کردیم اما حالا که کارمان به نتیجه رسیده سخت گیری های داخلی مشکل ساز شده است.
مسئولین دولت ابراهیم رییسی بارها اعلام کرده اند که نگاه متفاوت و ویژه ای به بخش خصوصی کشور داشته و از هدف گذاری های متعدد خود برای بهبود اوضاع اقتصادی سخن گفتند. خواسته شما به عنوان یک فعال اقتصادی از دولت سیزدهم در شرایط فعلی چیست؟
مشکلات بخش خصوصی هم اکنون به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می شود. مشکلات خارجی که پروسه پیچیده ای دارد. اما انتظار داریم آن بخش از مشکلات ما که به داخل مربوط می شود، سریع تر حل و فصل شود. به عنوان مثال برای ثبت و سفارش کالا عملکرد وارداتی یک شرکت در دو سال گذشته مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد و متناسب با آن مقدار مجاز وارداتی یک شرکت تعیین می شود. شرکت ما در ۲۵ سال گذشته همواره فهرست مشخصی از کالاها را وارد می کرده اما در ۲ سال گذشته به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم حجم واردات ما به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. در یک سال گذشته تلاش زیادی برای ایجاد شرکت های واسط و البته پیدا کردن راهی برای دور زدن تحریم ها انجام دادیم. اما حالا که تلاش های به نتیجه رسیده، سخت گیری داخلی مانع و سد راه فعالیت ما شده است. به عبارت دیگر می توان ادعا کرد که دولت خود ما در حال وضع محدودیت هایی برای بخش خصوصی است. صنعت برای راه اندازی خطوط تولید خود به این قطعا نیاز دارد. طبیعی است که وقتی دولت به من واردکننده رسمی اجازه واردات آن قطعه را نمی دهد، در بهترین حالت نیاز کشور از محل کالای قاچاق تامین می شود.
چند درصد از نیاز بازار از محل قاچاق تامین می شود؟
قاچاق قطعه های صنعتی این روزها به شدت افزایش پیدا کرده و دلیلش هم این است که پروسه ثبت و سفارش و واردات کالا به شدت دست و پاگیر و زمان بر است. خوب است مسئولان بدانند در همین مدت زمانی که واردکننده و نماینده رسمی یک برندی قادر به واردات نمی شود، عده ای با اتکا به هر روشی در حال تامین قطعه هستند. این در حالی است که این قطعه بعضا از کیفت و استاندارد لازم برخوردار نیستند. ضمن اینکه هیچ گونه خدمات پس از فروشی را هم به مشتریان خود ارائه نمی دهند.
همین حالا در بازار لاله زار تعداد زیادی کارخانه وجود دارد که به دلیل استفاده از قطعه غیر استاندارد و تقلبی خط تولیدش سوخته است.
اوضاع تامین ارز از سوی بانک مرکزی چطور است؟
در برخی موارد تایید یک پرونده برای اختصاص ارز حدود ۱.۵ ماه در بانک مرکزی زمان می برد. ناگفته نماند که حدود ۱.۵ ماهی که در پروسه ثبت سفارش کالا واردکننده زمان از دست می دهد. به عبارت دیگر تامین یک کالا از خارج دست کم ۳ ماه زمان می برد، در حالیکه حتی یک روز زود رسیدن قطعه به دست کارخانه دار به معنی کاهش زیان توقف خط تولید است. اما متاسفانه به این مساله که بروکراسی های پیچیده اداری چه زیان سنگینی را به تولیدکننده و فعال اقتصادی وارد می کند، هیچ توجهی نمی شود. باید شرایط داخلی را برای قطعاتی که تولیدی در داخل ندارند و به نوعی حیات صنایع به آن وابسته است، تسهیل شود. کالایی که ما وارد می کنیم محصول لوکس و غیر ضرور نیست که تا این اندازه نسبت به تامین آن سخت گیری وجود دارد.
قطعاتی که شما وارد می کنید در کدام صنایع مورد استفاده قرار می گیرد؟
تقریبا می توان ادعا کرد که این قطعا در تمامی صنایع به نوعی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال برند عمرن ما معمولا در کارخانه های اتوماسیون صنعتی (از خودروسازی گرفته تا صنایع غذایی و کاشی و سرامیک) مورد استفاده قرار می گیرد. اما در صنعت نفت و پتروشیمی از قطعات فونیکس کونتاکت استفاده می شود.
با توجه به شرایط تحریمی که با آن مواجه هستیم، شرکت شما با شرکای خارجی خود چطور همکاری می کند؟
تحریم ها بزرگترین آسیب به شرکت های و نمایندگی ها محصولات خارجی وارد کرده است. شرکت هایی همچون ما برای دور زدن تحریم ها ناچارند که سختی های بسیاری را به جان خرید و هزینه و بار مالی زیادی را به دوش بکشند. قطعاتی که در گذشته ما وارد می کردیم قطعات حساسی بوده و معمولا استفاده چند منظوره داشتند. به همین دلیل تامین این قطعات با مشکلات متعددی مواجه هستند. ضمن اینکه کشورهای طرف قرارداد ما هم عموما به دلیل ترس از تحریم های آمریکا دیگر تمایل چندانی برای ادامه همکاری با ما ندارند.
با این اوصاف قطعات مصرفی در صنعت برق که پیش از وارداتی بوده، هم اکنون به چه صورت تامین می شود؟
ما در حال حاصر ناچار به تامین قطعه از طریق شرکت واسط هستیم. این مساله هزینه های ما را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بالا برده است.
معمولا وقتی که پای یک شرکت واسطه به میان می آید، احتمال سوء استفاده گری هم بیشتر شده و کیفیت قطعات هم افت پیدا می کند. این مشکل برای شما به وجود نیامده است؟
خوشبختانه مشکلی در کیفیت قطعات وارداتی ایجاد نشده است. اما از آنجاییکه ما ارتباط مستقیم خود را با برخی از شرکت ها به طور کامل از دست دادیم یا با برخی دیگر از آنها به حداقل ممکن کاهش یافته، عملا دسترسی ما به دانش روز دنیا با مشکل مواجه شده است. جدای از این سطح خدمات فنی و خدمات پس از فروش ما نسبت به گذشته افت چشم گیری داشته است.
شما نماینده رسمی کدام شرکت ها هستنید؟
نمایندگی شرکت امرن که یک شرکت ژاپنی بوده و در زمینه اتوماسیون صنعتی یکی از بهترین های دنیاست. همچنین نمایندگی شرکت فونیکس کنتاکت آلمان و ریتال آلمان و فوجی الکترونیک ژاپن را هم داشتیم.
توقف خرید قطعه از شرکت های مطرح دنیا چقدر باعث شده که صنایع ما از دانش و تکنولوژی روز دنیا عقب بمانند؟
در سال هایی که خبری از تحریم ها نبود یا شدت آن کمتر از این روزها بود، محصولات پیچیده و به نوعی های تک را از شرکت‌های روز دنیا وارد می کردیم. اما بعد از تحریم ها واردات تجهیزات صنعتی پیشرفته ما کم و کمتر شد. به طوری که امروز بیشتری واردات ما مربوط به قطعات پایه است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۶ که تحریم ها برداشته شد بحث واردات ربات های روز دنیا را دنبال می کردیم. اما حالا دیگر شرایط خیلی فرق کرده و به طور قطع این مساله به زیان بخش تولید کشور خواهد بود.
با توجه به مشکلاتی که در واردات این قطعات وجود دارد، نمی توان آنها را از محل تولیدات داخلی تامین کرد؟
صنعتی که ما با آن مواجه هستیم صنعتی است که ارتباط مستقیمی با تکنولوژی روز دارد. به هر حال ایران نمی توانند به سرعت کشورهای صنعتی در این حوزه پیشرفت کند و چند سالی از آنها عقب تر هستیم. ولی در ایران یک سری از جنس های پایه در داخل کشور تولید می شود.